«Манай театр буряад хэлэеэ хүгжөөхэ, түрэл хэлэ сахин хамгаалха гэһэн тусгаар ехэ үүргэтэй. Бидэ зүжэгүүдые буряад хэлэн дээрээ табиха, наадаха ёһотойбди, тиимэһээ өөрынгөө уялгаһаа холо болохо аргагүйбди. Уласай Үндэһэн театрнууд арадай уласнуудта юрын театрта ороходоо, нэгэ бага ехэ үүргэтэй»,- гэжэ Буряад Уласай Буряад драмын театрай уран һайханай хүтэлбэрилэгшэ Саян Жамбалов хөөрэбэ.
Саян Жамбаловай тэмдэглэһээр, зүжэгүүд нютагшье хэлэн дээрэ, литературнашье хэлэн дээрэ табигдадаг.
- Жэшээнь, «Бэлшэрэй түүхэ» Оһын буряадуудай диалект дээрэ, бэшэ зүжэгүүд литературна хэлэн дээрэ табигданхай. Зүжэг табилгада нютаг хэлэнэй хэрэгтэй һаань, бидэ нютаг хэлэн дээрэ нааданабди. «Бэлшэрэй түүхэ» Валентин Распутинай «Прощание с Матёрой» гэжэ туужа дээрэ үндэһэлнэ. Эндэ Распутин Ангара мүрэнэй ганса зүүн эрье тухай бэшээ, харин бидэ баруун эрьедэ һууһан Эрхүү можын Оһын аймагай ажаһуугшадай түүхэ баримталан буряад нютагай уһанда абтаһан тухай харуулнабди. Эндэ зоной нэгэл гашуудалтай байдал, нэгэл юумэн тухай хөөрэлдөөн. Распутин зохёол бэшэхэдээ, тэндэ ажаһууһан ородуудай нютаг хэлэн дээрэ бэшээ, тиимэһээ бидэшье баруун буряадай нютаг хэлэн дээрэ зүжэг табиха гэжэ шиидээбди. Сэхыень хэлэхэдэ, нютаг хэлэн гү, али уран зохёолой хэлэн гү гэжэ тоосоо би ойлгоногүйб. Нютаг хэлэн байгаа хадаа, һайн гээшэ, энэ эхымнай хэлэн ха юм. Литературна хэлэн байхадаа, юуниинь муу гээшэб. Тэрээн дээрэ уран зохёол, номууд бэшэгдэнэ. Баһашье һайн. Хайшан гэжэ буряад хэлэеэ һэргээхэ тухай хөөрэлдэхэ ё һотойбди. Ямар диалект байхаб гэжэ тоосоон энэ һүүлдэ хэлэгдэхэ юумэн.
Саян Жамбалов: у театра Бурятской драмы особая миссия
«У нашего театра особая миссия – сохранение языка. Мы обязательно должны играть спектакли на бурятском языке, мы не можем уйти от своей миссии. Национальный театр в национальных республиках всегда был больше, чем просто театр», - рассказал художественный руководитель театра Бурятской драмы Бурятии Саян Жамбалов.
Саян Жамбалов подчеркивает, что в театре играют спектакли и на диалектах, и на литературном языке.
- Например, «Бильчирская история» у нас идет на диалекте Осинских бурят, другие спектакли - на литературном бурятском языке. Если у нас есть такая творческая необходимость для выполнения замысла спектакля играть на диалекте, мы играем, - отмечает Жамбалов. - «Бильчирская история» основана на повести Распутина «Прощание с Матерой» про затопление братского водохранилища. Но только Распутин рассказал про левую сторону Ангары, а на правой ее стороне бурятские сёла, которых тоже затопило и спектакль именно об этом – там одна и та же тема, те же разговоры, та же боль. Распутин написал историю не только на русском языке, но на местном говоре людей, которые жили там. И мы решили поставить спектакль на диалекте, на диалекте западных бурят. Честно говоря, я не совсем понимаю, в чем суть спора. Есть диалекты – хорошо, отлично, это материнский язык, есть литературный язык, на котором написаны книги, тоже хорошо. Спорить нужно о другом: как вообще вернуть бурятский язык. А то, какой это будет диалект, это уже дело десятое.
