Нэгэ хаан тэнэгшэг хүбүүтэй байгаа. Нэгэтэ модо руу агнажа ошоод, ерэжэ ябахадаа хаан хүбүүндээ хэлэнэ: «Зай, шимни моринойнгоо һүүл хүдэлгыш даа» — гэжэ. Хүбүүниин моринһоон гүйжэ буугаад, юу юугээ моринойнгоо һүүл хүдэлгөөб гэжэ энээ тэрээ руунь һабанана. Хаан моринһоон буужа, бүтүү наншаба. «Ши яагаабши, морини һүүл хүдэлгэхэ гээшэ замай дуу дуула гээ хамнайб»,— гээд мориндоо мордоод ябашана. Хойноһоонь хүбүүн мориндоо мордожо баһал хатаргана. Тиижэ ябасараа модон тогоо тогооло гэжэ хэлэхэдэнь, хүбүүн моринһоон буужа, бүдүүн гэгшын модо унагаажа, тогоо тогоолжо захалба. Баһа тэндэнь голдон хүрөөд, боли гэжэ болюулаад, мориндоо мордобод.
Гэртээ ерэжэ, хаан төөбиидөө хэлэнэ:
-— Хүбүүмнай уһан тулам тэнэг, юуш ойлгогкой, ехэ буруу юумэ түрээ,— гэнэ.
Төөбиинь: Хайша алахаан гүбдидээ,— гэнэ.— Харин нэгэ һайн бэри оложо үгөө, тиибэл ухаа оронгой яаха һэм,— гэнэ.
Хажуудань нэгэ үбгэн басагатаяа ажаһуудаг байгаа. Тэрэ үбгэнэй басагаар бэри хэхэ гэжэ хаан шиидэбэ. Тиигээд хоёр хүү хадагтай эльгээжэ үбгэнһөө һуруулна: «Үрэ бэеэ анда
болгохомнай гү?» — гэнэ.
Хаани хүүды үбгэнэйдэ ерэхэдэ, как раз басаганиинь үгэй байшоо. Үбгэн басаганһаан һуруужаб даа гээд, хадагаар ерэһэн хүнүүдые бусааба. Басаганиинь ерэжэ, үбгэн басагандаа хуу зугаалба. Басаган бодожо үзээд хэлэнэ: «Миниингээ түлөө урсаар дүүрэн мал, малгайгаар дүүрэн алта үгэбэлтнай үхэб гэжэ хэлээрэйш»,— гэнэ.
Хойто үдэрынь хаани хадагшан ерэжэ, гар гараа барилсаад һалабад. Үбгэн урсаяа уһании ольторог дээрэ, намаатай набшатай газар, дээрэ бариба.
Хаани хүлһэншэһы малаа туугаад ерэхэдэ, тэрэ урсаяа үүдынь неэгээд, нүгөө үүдээрэнь гаргажа саашань ольторог дээрэ нюужа байба. Хаани малшад дасин дасин хэдэн дасин асаржа дүүргэнэгэй, тиихэдэнь үбгэн болоо гэжэ өөрөө хэлэбэ.
Алтаа абахадаа малгайгаа оёорые соолоод, ехэ нүхэ малтажа тэрээн дээрээ малгайгаа табяад, алтаа хүүлэнэ, юрдөө дүүргэжэ ядабад. Ошоод лэ хаанайсиһаан асарна, юумэ болоногүй. Дүүргэжэ ядаад байнад. Тиихэдэнь үбгэн болоо даа гэжэ болюулба. Тиигээд малаа тооложо үзэхэдэнь, табан зуун толгой болошоод байна. Мүнгөө тооложо үзэхэдэнь, табан мянга болобо.
— Болоо даа, зуу хүрэсэр эдихэ юумээ олобоб,— гээд үсибүүгээ хаанайда хүргэбэ.
Бэриингээ сэсэн ухаае туршахам гэжэ хаан ондоо хаанайда ошобо. Ошоод нүгөө хаандаа диилдээд, хубсаһаа тайлуулжа хүлюулээд, газаа хаягдашаба. Газаа хэбтэхэдээ, тэрэ сэсэнч хаан гэртээ һэмээхэрээр бэшэнэ:. «Битнай hайн ябанаб, хүхэ ногоон хүнжэл доро, ногоон торгон дэбидхэр дээрэ хоёр салдаад һахюултай, збэр щэбэрээр эдеэлжэ, алтан һайхан үлхөөгөөр . бэеэ оройжо ябанаб. Намда айлшаар ерыт. Ерэхэдээ гурбан зуун эрьеэ урдаа туугаад, эбэртэ малаа урдаа туулсаад, эбэргүй малаа хойноо туугаад, муу улаан бухаяа абаад, муу сагаагша үреэем асараарайгты, алтан гэнжэтэй самоварыем асараарайгты»,— гэжэ бэшэнэ.
Бэшэгэй хүрэжэ ерэхэдэ, хаанай баруун гарай ахамад түшэмэлнүүд, уншаад, хаамнай һайн газар ябашоо гэжэ ехэ һүсеэтэй. Хаани мунхаг хүбүүн тэрээни дуулаад ехэл һүсеэтэй, ябахаяа түсеэрнэ, бэшэг сооси хэлээшээр. Гансахан бэри болоһон үгээтэй хүүни басаган энээнии ондоогоор бодожо иигэжэ хэлэнэ: .
— Хүхэ ногоон дэбидхэр гээшэнь алтан дэлхэймнай гээшэ. Хүхэ сэнтир торгон гээшэ огторгоймнай гзнэ. Эбэр шэбэрээр эдеэлнэб гэхэдээ хурайн дуһаагаар эдеэлнэб гэнэ. Газаа хоёр һахюултай, түмэр гэнжээр гэнжэлээтэй хэбтэнэб гэнэ ха юм. Намдаа түргэн ерэгты гэнэ, эбэртэй мал гээшэмнай буутай жадатай сэрэгүүдээ хэлэнэ, буугүй жадагүй сэрэгүүдээ эбэргүй мал гэжэ хэлэнэ, муу улаан буха гээшэ минии эрэ болнааб даа, муу сагаагша үнеэн гэхэдээ та минии хадам эхэ болнот. Алтан гэнжэтэй самовар гэхэдээ бил болоно гээшэ бизэб даа.
Тиигээд түргэн сэрэг суураа бэлдээд ошобод, ошожо хүрэхэдэнь мэнэ мэнэ хаании алаха гэжэ түсеэржэ байба.
Дайгаар бушуу түргэнөөр добтолжо ороод, тэрэ хаани сэрэгүүд сээлэ үдэр дайлалдаад, үй бута сосёод диилтибэ. Тиигээд хааниие ахамад түшэмэлнүүдтэйнь бараниинь барижа хүлеэд, өөһэдынгөө хаан хадам баабайгаа абажа солбог толбог дээрэ гэртээ абаад ерэбэ.
Тиигээд тэрэ хаан энэ бзрэмни ямаршье хүнһөө сэсэн бэрхэ байба гэжэ ехэ һүсеэтэй, һанаа амар барандаа жаргажа һууба.