1           Долоон ангууша хүбүүд тайгада баран нэгэдэжэ ашахаяа гар­на. Гаржа тэндээ земляанха* малтажа, булгааһа юу хуу малтана даа. Нэгэ һарайн шарай соо агнажа, ангаа мяха ндежэ, ангаа apha хуряажа байна.

Нэгэ үглөө бодходон, айдуутаи ехэ могой ержэ бзхэйиин тойроод хэбтэнэ, һуул толгой хоёроо нэгэдхээд, Буутхымаад ла баран айгтаад байна. Тиихэдэн нэжээһээр гархамнай гэжэ түхөөрбэ. Нэжээһээр гара rapahaap, ёргоониин* таршана. Долоотьхи хүбүүниин гарна үбэй, ехэ мэргэн түргэн байгаа. Ёргоониин гарһаар агнахаяа болижо, гэр тээшээ барандаа ернэ. Гэртээ ерээд, долоотьхи хүбүүнээ тухай хэлнэд:

— Бидэ гараад, долоотьхийимнай гаргаа үбэй, идеэ биз даа.

2           Тэрэ могой задаржа гаржа, тэрэ хүнэй урдаһаа толгойгоорон зангана. Зангахадан, тэрэ хүбүүн хажуудан ошоно. Ошходон, аман сооһоон сагаан мондогойхиимайи гаргана. Тэрэ мондогойхиимаие аман тээшэн иде гэжэ задана. Тэрэ ангууща хүбүүн абажа иденэ. Тэрэнээ идехэһээ хойшо могойёо хүүр барин дуулаха болно. Могойн хэлнэ:

— Шамай ехэ түргэн мэргэн ангууша гэжэ дуулааб, — гэнэ. — Тиигээд шамайе бэдэржэ ерэбэб. Биш ехэ дайтай байнам, тэрээндэм туһа хүргыш, — гэнэ. — Барууни һарьдагта абарга шара могойтой ехэ дайлалдажа байнаб. Мани гараһан түрэһээмнай хуу барни идежэ уужа байна. Тэрээндэм ехэ туһалыш! — гэбэ. — Нюрган дээрэм һуу, шамаяа абаашаһууб.

3           Тиихэдэн ангууша хүбүүн тэрэ могойёо нюрган дээр һуужа, тэрэ хоёр далияа гаргажа, хада уула дээгүүр ниидэжэ арляа. Ниидээд, баруунай ехэ һарьдаги хормойдо ошожо һууна. Тиигээд хэл­нэ:

— Ши энэ ехэ шулуун хормойдо хороод байгаарайш, биш өөдөө гараад эшхэрһүүб. Эшхэрхэдэм, тэрэ могой гараад ерхэ, хадайн оройһоо агуй шулууни забһараар. Тиигээд хоюуландаа тэндэ дайдаддахабди. Хоюулан хада уруу эбхэрэлдээд одирхобди, тэндэ нэгэ нюдэнидлиима ялагад гэхэ, тэрээни харжа буудаарайш. Тэрээни эрид онон буудаа хадаа, тэрээни биди дарахабди, амин һүлдэн тэндээ.

4           Тиижэ тэрэ ангууща хүбүүн шулууни хажууда хорожо, могойн хада өөдэ гольёжо гараба. Хадайн оройдо хүрхэ болоходоо, эшхэрнэ. Эшхэрхэдээ ойн модони хүдэлсэрэ, ошхани модонн хиидэсэрэ эшхэрнэ. Эшхэрхэдэн һарьдаги оройһоо үхэр шинээн хара шулууни забһараар өөһэнһөө үшөө мандагарыма* үхэр шинээн эбхэржэ, хотирһоор бэтирһээр гатирна. Хуһан модойе хухарса һуулээрээ сосино, нарһан модойе хүдэлсэрэ сосино. Бэе бэеэ бажуулдана, бэе бэеэ оройлдоно, хуһан модойе хухарса дарана, хайр шулууе ханхинсара доошин унагаана. Бүтүү түбжэргөөн гарна, ойн ан ойһоон тэргэлнэ, тайган ан тайгаһаан тэргэднэ. Хада уула хамхарна, өөһэндөө хүрхэ шадар болходоо, өөһэни абаашана, могой далиин үргэнэ, үргэхэлээрэн, юумэ мэшэндлиимэ ялганна. Зэһээд байһан ангууша ялганамсаарая буудажа ортино. Буудаад, юугээш мэдэхэеэ болишхоно, шара тооһон, хара манан байна. Солоо ороод хархадан, өөһэни абаашаһан могой гүзээн дороо дараад хэбтэнэ.

5           — Энэ намай яахай дарабаш? — гэжэ һураба.

— Энэ могой хоро зүрээ хаяахиим, хорондо дарагдаха үбэйн түлөө би шамаяа аршалбалби.

Тэрэ могойёо хархадан, хада уулайндли ханьяржа үхэшөөд хэбтэнэ. Тэрэ хорондон ойн модон орбонгоороо үисирөөд, газар дээрси модод узуураараа хагдаршоод байна. Тиихэдэн:

— Дайлаша үбэй* дайиим дарабаш, дархан солым абабаш. Тиигээд манайда орожо үды түды айлшан болыш, — гэнэ.

6           Ехэ уулайн хормойдо ошожо, үүдэни шинээн шулуу неэжэ орходон, айдуутай ехэ, заха үзүүр үбэй. нүхэн байна. Саашаа ябаад үзэхэдэн, ехэ һайхаар барюулһан тур байна. Ороод һуухадан, бэшэ үүдээр гараһан биеэрээ нүгөөо үүдээр ерхэдээ, залуу хүбүүн болоод ернэ могойн. Тэндэ нэгэ һарайн дотор соо амаржа, идеэлжэ угаалжа:

— Юун хэрэгтэйбтеэ, хэрэгтэеэ эрьшггеэ, — гэнэ. Тиихэдэн толгойн шинээн алта үгэнэ, алнганайн шинээн шу­луу үгэнэ.

— Алиганайн шинээн шулуун үдэр һүни үбэй турышни толтожо яларуулха, толгойн шинээн алтан шинии ажал һуудал яларуулха.

Тиигээд могойн гэртэн хүргэжэ, июрган дээрээ һуулгажа, харанхы һүни гэртээ ернэ. Газаан ерээд байхадаа, тэрэ могой хэлнэ:

7           — Ши могой хаани унааб гэжэ бү хэлээрэйш, абарга шара могойе дарааб гэжз бү хэлээрэйш, хэлээ хадашни, дуулаһан газартаа шамайе идехэб, — гэнэ.

Могой тэхэржэ ябаад, өөһэн байсандаа хонсиргожо ороно. Хонсиргоходон, хүгшэниин дууйин дуулажа, үхэшэһиима хайшин гэжэ амида ерээб гэжэ гайхажа байна. Үхээ үбэй амида ябаһан. Хойто үглөөниин ергоон ангуушиһын ернэ.

— Тэрэ могойһоон хайшин гэжэ мултарааш? — гэжэ һураба. Һурхадан хэлнэ:

— Тани арлиһан хойно тэрэ могой задаржа арляа, би тэндэ агнажа ерээлби.

8           — Юу олооштеэ?

— Алиганайн шинээн толтохо шулуу олоолби, тэрэ шара алта тэрээни бэдэржэ ёргоон hapa coo иижэ ябажа ябаалби.

Ёргоон ангуушан хэлнэ:

— Биди одиржо, айл тииргэнээ гульдхажа, тэрэ бэхээгын үзээбди, бэри яһа уһаншье үбэй, шамайи эдишкообэй, — гэжэ гайхажа тагнажа байна.

Долоон үдэр арсяа уужа, тииргэнээ гульдхажа, һогтоод hyyхадаа хабархаад хэлнэ:

— Могойн хаани унажа ябаһым, абарга шара могойе дараЬым, миниидли тиимыймай хэһиимад үбэй.

9           Хойто үдэриин түлэрөөд һуухадаа: "Али юугаа хэлэшхэбиб", — гэжэ гайхажа тагнажа байна.

Хойто үдэшиин газаа юума ерээд, тура айлиин доһолсоро эшхэрнэ. Мүнөөси хүбүүн орондоо ороод хэбэтэһиимаад, газаашаа гүйжэ гарна. Гархадан, тэрэ могойн ерээд байна.

— Шамайе хэлхэ үбэй гээ һэм, яахадаа хэлээш? Тиигээд ангууша хүбүүн хэлнэ:

— Ай, нохой, би хэлээ үбэйлби, хара хүбүүн хэлээхиим даа. Могойн хэлнэ:

— Хара хүбүүн хаанаб?

— Эндэ үбэйл даа. Долоон хоног болоод ерээрэйш. Тэрэ хара хүбүүн байха, хара хүбүүнтэй хэлсээд үзээрэйш.

10         Могой долоо хоноги болзор абажа тэхэржэ арлина даа. Тэрэ ангууша хүбүүн долоо хоног соо ярей бэлдэнэ, арзаяа хорзо болго-но, хорзойин гурбан боошхо арси болгоно. Газар соо зоогоод, дээрэн хабхагалаад ортино. Долоо хоноһон хойно, хабхар болходо, тэрэ могойн ернэ. Могойн газаа ержэ эшхэрхэдэн, тэрэ ангуушан хүбүүн гарна.

— Хара хүбүүнш ерэй? — гэжэ могой һураба.

— Ерээл даа.

— Хаанаб?

— Эндэл даа, яба!

11         Абаашаад, газар соо зооһон боошхоёо хабхагын неэгээд үгэнэ. Могой хархадаа, арси соо өөһэнөө бэе харна. "Энэ баһаа миниидлиима хара хүбүүниин, бай, энээни таһа зальяхам", — гэжэ боошхотой арсиин ууна.

Хоёртьхи боошхоёо неэгээд үгэнэ. Үхэдэн:

— Энэ хүбүүииш таһа зальяхам, — гээд ууна-ууна, тиижэ уужа дууһаад, бэеэрээ мэдээ алдаад, мухарижа унашана Мухарижа унахалааран, hyp аргамжа асараад, тэрэнээ хүлинэ, бэрэ бодохобэеэр. Тиигзэд хуһан мугуй абаад, хаан хаанаһаан эбэштэй газарһаан сосино. Үды түды унтаһан бэеэрээн могой һэрэнэ. Һэрхэдээ хэлбэ:

— Ай, нохой, намаяа яахадаа иихэдээ хүдебэш?

— Иимэ хара хүбүү эдеэд түнэбэлши, бүхэди айл тииргэни, барни алхаяа һанаалши.

12         Тиигээд хүлеһэн аргамжаяа тайлажа, могой ябанам гээд лэ мухаряад унна. Ангууша хүбүүн һурна:

— Яагаабши иихэдээ? Могой хэлнэ:

— Бэемни хаан хаанаа эбдэнэ, хүндэгэнэ болоо. Хара хүбүүн гээшэш аймаштай хабатайма, хэлээ үбэймайи хэлүүлхэ, мэдээ үбэймайи мэдүүлхиима байна, эбшэн үбэй хада эбшэн болхо, хаба үбэй хуйи хабатай болгохо байна.

Ангууша хүбүүн һурна:

— Үшөө хара хүбүү идехиимииш?

— Үбэй, аргам үбэй, уугаа haa, ехээ толгойм эбдэжэ байна. Могой хэлнэ:

— Зай, иижэ ходо хэлээд ябаарайпс "Могойн хаани унааб, абарга шара могойи дарааб", — гэжэ хэлээд ябаарайш.

13         Түүнэһээ хойно тэрэ хүбүүн ходо хэлээд ябадаг болоо һан. Дэлхэй дээрси ан шубуудыш хадан хүүрээ хэлсэхэдэн хуу ойлгодог болоһиима. Тиижэ тэрэ хүбүүн могойн хаани унаһан, абарга шара могойе дараһан, тиижэ мүнөө болсоро хүүр ябана.