Улаан-Үдэ хотын угсаатанай зүйн музейн мүнөө ба ерээдүйн байдал

Улаан-Үдэ хотын угсаатанай зүйн музейн мүнөө ба ерээдүйн байдал

Улаан-Үдын Үбэр Байгалай арадуудай угсаатанай зүйн музей Буряадай ороной дэбисхэр дээрэ ажаһуугшадай, айлшадай дуратай газар болонхой. Уг гарбалайнгаа соёл руу шурган орожо, сэбэр агаараар амилжа, амитадаар харилсаха боломжотой шухаг газар юм. Музейн захирал Алексей Маладаев Восток-Телеинформдо интервью үгэхэдөө шэнэ байра газарнууд тухай, алдарта шэмээшэгүүдэй хашаагай үүдэн тухай, мүн манулай абаруулһан гүлгэдэй хуби заяан тухай хөөрэжэ үгэбэ.

- Алексей Анатольевич, танай хоёр жэлэй туршада музейн захиралаар байһан хугасагай хахад сагынь коронавирус дээрэ тудалдаһан байна. Музейн байдалда энэ үе ямар байгааб?

-Коронавирус тахал бидэндэ ямар нүлөө үзүүлжэ байһан тухай хэлэхэ болобол, мүнөө хүнүүд сэбэр агаарта амарха ехэ дуратай байгаа гэжэ хэлэжэ болоно. Энэ пандемиин жэлдэ бидэ ехэ юумэ хээбди, харагшадта һонирхолтой байхын тула музей һайжаруулха гэжэ оролдообди. Хизаарлагдамал арга боломжотой зондо манай музей ерэжэ, юумэ хараха үзэхэ талаар дээрэ хүртээмжэтэй болгохо зорилготойбди. Тиимэһээ бидэ Брайлиин тэмдэгтэй мэдээсэлнүүдые үлгөөбди, электрическэ тэргэ худалдажа абаабди – энэмнай олон хүндэ ехэ туһатай, юундэб гэхэдэ манай ябаган хүнэй сахариг 2.5 километр юм. Удангүй - Буряад орондо анха түрүүшынхиеэ - тус жэмээр ябаха электроавтобус манай музейдэ бии болохо. Тэрэнэй бии болоходо хизаарлагдамал болгоомжотой зондо бидэндэ ерэжэ ябахадань хүнгэн, зохид болохо – наһатай зондо, жаа хүүгэдтэй эжынэртэ.

- Танай суутай хашаагай үүдэн шэнэлэгдэһэн байна, олон зон наанань, тэдэнэй тоодо Сергей Зверевшье фото зураг буулгаһан байна…

- Энэ томо үүдэн болбол музейн һүлдэ тэмдэгэй нэгэн гээшэ, тэрээндэ онсо хандалгатайбди. Эгээ түрүүн хэдэн дабхар шэрэһээнь арилгажа,зүлгэжэ, һүүлдэнь бүхы зүйлнүүдыень лакдажа, зарим зүйлнүүдыень һэлгээбди. Бидэ үүдэн сэнхир гэжэ һанадаг байгаабди, харин үнэн дээрээ тэрэ олон үнгэтэй байшоо. Ажалай ябаһаар байтар ногоон, сэнхир үнгэ зарим газарта гаража ерээ, сагай үнгэрхэдэ бүхы зүйлнүүдынь бороо наранда ангажа, нэгэдэжэ, нэгэ сэнхир үнгэ болошоо. Бидэ фото-зурагуудаар хаража, үүдэнэй анхан байһан үнгэ һэргээгээбди. Энэ һэргээлгын үедэ һонирхолтой элементнүүд олдоһон юм. Үүдэнэй элемент бүхэн гансал шэмэглэл бэшэ, гансал «сэсэг» бэшэ, бүхы зүйлнүүдынь гүн гүнзэгы утха шанартай. Жэшээлбэл, хайша үүдэн дээрэ дүрсэлэгдэһэн байна: ушарынь хурса үзүүртэй юумэн газааһаа хорой руу, гэр байшан руу муу муухай шэбшэлгэ, һүнэһэд гэхэ мэтэ орожо болохо муу бүхэнһөө хамгаалха удхатайгаар хэгдэһэн байна. Мүнөө бидэ XIX зуунай һүүлшын хахадта Тамчиин дасанһаа зөөжэ асарһан алдарта «Диваажан» дуган һэргээхэеэ түсэблэжэ байнабди.

aHwTVxcIkQU.jpg

- Музейн хүгжэлтын талаар ямар түсэбүүд байнаб?

Айхабтар ехэ! Хамгай гол шухала – аяар 1978 ондо бидэндэ үгтэһэн нэмэлтэ газар хүгжөөхэ хэрэг байна. Энэ газар бетонно хоройн саана оршодог. Тэрэ газарта ганса ой модон юм. Бидэ ехэ түсэбтэй байнабди – энэ бетон хорой абажа, зооэтнопарк бариха, ябаган харгы "Сайн Зам" гү, али Үбэр Байгал шадар загаһа бариха тухай, ан агнууриин ёһо заншал тухай харуулха согсолбори зохёон байгуулха. Тэндэ багахан намаг бии, дэбисхэрнүүдые, хүүргэнүүдые хэжэ, амарха гоё газарнуудые зохёон байгуулжа, дурна зүгэй маягаар һуужа хөөрэлдэхэ газарнуудые хэжэ болохо. Энэ үйлэ хэрэг түргэн сагай бэшэ, харин тэндэ элдүүрилэгдэһэн 20 гектар газар бага болоод байна. Музейдэ ерэгшэд үйлэ ябадалда эдэбхитэйгээр оролсохо дуратай байдаг. Жэшээнь, загаһа барилга һаа, гүльмэ томохо болоно. Тиимэһээ бидэ үхибүүд болон наһаа хүсэһэн зондо хамтарһан амаралгын мастер-класснуудые зохёон байгуулхаар түсэблэжэ байнабди.

- Таанад хайшан гэжэ амитадайнгаа булан дүүргэнэбта? Шэнэ амитадые худалдажа абахаяа түсэблэдэг гээшэ гүт?

- Бидэ ондоо зоопаркнуудтай амитадые һэлгэлдэхэ талаар эдэбхитэй хамтаран ажаллажа байнабди, 16 зоопаркнуудтай, тэдэнэй тоодо Европын зургаан зоопаркнуудтай хамтын ажал ябуулха хэлсээ баталанхайбди. Манай амитадай булан тусгаар амяараа байгуулга бэшэ, музейн нэгэ хэсэг ушарһаа өөрын онсо илгаатай. Шэнэ амитадые бидэ хараадаа түсэблэнэгүйбди, манай амитадай хүреэлэн ехэ бэшэ, мүнөөшье амитадые хаадаг талмаймнай дуталдадаг, ажалтанаймнайшье штат багахан юм. Үргэн ехэ болоходоо, вольернуудые шэнэлхэдээ шэнэ амитад тухай бодожо үзэхэбди. Мэдээжэ хэрэг, бидэндэ арсалан, пингвин, сагаан баабгай байха аргагүй болоно, тэдэ манай байгаалида амидаржа шадахагүй ха юм. Тиигэбэшье бидэндэ тогод шубуун, носуха гэһэн амитад бии. Носуха гээшые циркын ажалшад бидэндэ үгэһэн, тэдэ тэрэниие унтуулхаа һанаһан байгаа.

DSC05650.JPG

- Зэрлиг миисгэйн гүлгэд яажа байнаб?

- "Улаан номдо"оруулагданхай манулай зулзагануудые бидэ Росприроднадзорай заабаряар Москвагай зоопаркда дамжуулаабди. Тэдэ манулнуудые үни удаанай шэнжэлдэг, тэрээнһээ гадна манул энэ зоопаркын логотип ба һүлдэ тэмдэг гээшэ. Энэ амитадай парк Европын хамагай эртын зоопаркнуудай нэгэн болоно. Зулзагануудые зунай һүүл багаар Москва руу эльгээгээбди. Саашадаа бидэ өөртөө манул худалдажа абахаар шиидээбди: Буряад ороноймнай ажаһуугшад энэ гайхалтай амитадтай танилсаха аргатай байхын тула.

bcvDt1RzUL8.jpg

- Мүнөө музейдэ ехэнхидээ хэд ябадаг бэ?

- Бидэнэй гол айлшад болбол үхибүүд, һургуулиин һурагшад эндэ сагаа үнгэргэжэ, түүхэтэй болон соёлтой танилсажа, ухаан бодолдоо шэнгээжэ байхыень харахада таатай зохид байдаг. Манай музей болбол уулзалгын алдартай газар юм. Һонирхожо байһан хүнтэеэ сэнгэжэ, хоёр саг соо сэбэр агаараар хаана амилжа шадахаб? Манай хотодо ямаршье сэсэрлигтэ иимэ ехэ газар үгы. Минии ажаглахада эндэ залуу гэр бүлэ, болон хээлитэй эхэнэрнүүд, һүүлдэнь тэдэ үхибүүдээрээ хамта ерээд ябадаг. Бүхы наһанай зониие харахадаа би баяртай байдагби.

Мария Ванданова, "Восток-Телеинформ".

Фото: З. Дагбаев, М. Ванданова. 

DSC05671.JPG

xId31YsGF4E.jpg

ZSP4pQUdykE.jpg

25.10.2021
15 Сентября 2021
Улаан-Yдэ хотодо Буряад нютагһаа холо ажаһуудаг буряад уран зураашадай үзэсхэлэн дэлгээгдэхэ
Улаан-Yдэ хотодо Буряад нютагһаа холо ажаһуудаг буряад уран зураашадай үзэсхэлэн дэлгээгдэхэ

3 Августа 2021
«Бүргэдэй дали»: уран зохёолшон Даширабдан Батажабайн 100 жэлэй ойн баярта зорюулагдаһан үзэсхэлэн Улаан-Үдэ хотодо нээгдэбэ
«Бүргэдэй дали»: уран зохёолшон Даширабдан Батажабайн 100 жэлэй ойн баярта зорюулагдаһан үзэсхэлэн Улаан-Үдэ хотодо нээгдэбэ

25 Июля 2021
Буряад Уласта Эрмитажһаа скульпторай үзэсхэлэн дэлгэгдэхэ
Буряад Уласта Эрмитажһаа скульпторай үзэсхэлэн дэлгэгдэхэ

Поделиться —

Проект “Байкальские сказки” создан в 2015 году для детей и их родителей, которые любят и читают сказки!

При копировании материалов ссылка на источник обязательна.

Мобильная версия

Яндекс.Метрика