Буряад драмын театрай уран бүтээлэй хүтэлбэрилэгшэ: манай үүргэ – түрэл хэлэеэ сахин хамгаалга

Буряад драмын театрай уран бүтээлэй хүтэлбэрилэгшэ: манай үүргэ – түрэл хэлэеэ сахин хамгаалга

Буряад драмын театрай уран бүтээлэй хүтэлбэрилэгшэ: манай үүргэ – түрэл хэлэеэ сахин хамгаалга

Саян Жамбалов нэгэ жэлэй  саана Буряадай гүрэнэй  академическэ драмын театрай уран бүтээлэй хүтэлбэрилэгшээр оробо. Театртай ямар холбоотой байhанаа, энэ хэрэгтэ өөрынгөө ямар дүүргэхэ үүргэтэй байhанаа,  энэ жэлээ  хайшан гэжэ үнгэрhэн тухай хөөрэжэ үгэбэ.

- Саян Цыдыпович, театртай ямар холбоотой гээшэбта? Хайшан гэжэ эстрадна дуушан байгаад, уран hайханай хүтэлбэрилэгшэ болохо гэжэ дурадхал зүбшөөгөөбта?

- Би анханhаа театрай хүн гээшэб. 1988 ондо Ленинградай театральна институт дүүргэжэ, ажал ябуулгаяа актёроор театрта эхилээ бэлэйб. Эстрадна жанраар үнинэй hонирходогбди, аяар 1989 ондо Эржена бидэ хоёр сэдьхэлээ хүдэлгэhэн юумэн тухайгаа  дуунуудые зохёожо эхилээбди. Энэ бэеэ мэдэнхэй зохёохы ажал ябуулга - дуу зохёогоод, тэрэнээ үглөөдэртөө тоглолто  дээрэ гүйсэдхэжэ байгша бэлэйбди. Нэгэ хэды сагай үнгэрхэдэ, актёроор хүдэлжэ байхынгаа хажуугаар, рок-хүгжэмөөр hонирходог болообди. Эгээ эрхим хүгжэмшэдые суглуулжа, би өөрынгөө hанаан бодолтой хубаалдааб, тиигэжэ «Урагшаа» гэжэ бүлэг түрэhэн байна. Буряад драмынгаа театр бусажа, жэлэй саана уран бүтээлэй хүтэлбэрилэгшэ болобоб.

-Репертуарай зүжэгүүд  хайшан гэжэ шэлэгдэдэг бэ?

- Уран бүтээлэй зүблэлдөөн дээрэ худсовет шиидхэдэг. Энэ элдэб аргаар болодог. Зарим зүжэгүүдые уран бүтээлэй зүблөөн дурадхадаг, ямаршьеб нэгые би дурадхадагби, тоосолдодогбди, зүбшэн хэлсэдэгбди. Зүжэг шэлэхэ гээшэ - ехэ орёо асуудал. Энээнhээ хажуугаар гүрэнэй захил бэелүүлхэ хэрэгтэй, энэ театр бүхэндэ бии гэжэ мэдэнэ ха юм та. Энээн дээрэ үшөө харагшадай тоогоор, орохо мүнгэнэй талаар түсэб гэжэ байха. Энэ ехэ хатуушаг асуудал. Зүжэг шэлэхэдэш, режиссёрые олохо хэрэгтэй. Репертуар зүжэгhөө бэшэ, харин режиссёрые бэдэрэлгэhээ эхилдэг, гэхэдэ алдуу болохогүй, гэжэ hананаб. Тиигээдшье, буряадаар хөөрэлдэдэг, зохёол бэшэдэг зомнай бүришье үсөөн болоно.

- Тус үедэ театрта ямар нааданууд табигдажа байна гээшэб?

- Харагшадайнгаа  hанамжа элирүүлхэ гэжэ оролдодогбди, харагшадай танхим соо байха гээшэ, зонойнгоо амисхал шагнаха, дуулаха – ехэ шухала. Заримдаа актёрнууд ба харагшад ондо ондоо долгин дээрэ байна, юуншьеб даа тааранагүй гэжэ ойлгохош. Заримдаа гэнтэ харагшад ба наадагшадай хоорондо нэгэ элшэ хүсэнэй холбоо харилсаан бии болодог, тэрэниие бэеэрээ ойлгохош, тиигээд тэрээн соогоо тамархаш даа. Жэшээнь, энэ «Бэлшэрэй түүхэ» болоно. Театрай hаяын ерээдүйн сагай шэглэл тухай  хэлэхэ болоо hаа, бидэ мүнөө үльгэр түүхэтэй нягта хүдэлнэбди. Үльгэр домогой  театрта тааруу  юумыень бэдэржэ олохо зорилготойбди. Манай театр буряад хэлэеэ хүгжөөхэ, түрэл хэлэеэ сахин хамгаалха гэһэн тусгаар ехэ үүргэтэй. Бидэ зүжэгүүдые заатагүй буряад хэлэн дээрээ табиха, наадаха ёһотойбди.

- Мүнөө сагта нютаг хэлэнүүд  тухай тоосоон болоно, та энээн тухай юун гэжэ hананабта?

-Бидэ сэсэ буляалдажа арсалданагүйбди, бидэ хэхэ ажалаа хэнэбди. Жэшээнь, «Бэлшэрэй түүхэ» Оһын буряадуудай диалект дээрэ, бэшэ  зүжэгүүд литературна хэлэн дээрэ табигданхай. Зүжэг табилгада  нютаг хэлэнэй хэрэгтэй һаань, бидэ нютаг хэлэн дээрэ нааданабди. Сэхыень хэлэхэдэ, нютаг хэлэн гү, али уран зохёолой хэлэн гү гэжэ тоосоо би ойлгоногүйб. Нютаг хэлэн байгаа хадаа, һайн гээшэ, энэ эхымнай хэлэн ха юм. Литературна хэлэн байхадаа, юуниинь муу гээшэб. Тэрээн дээрэ уран зохёол, номууд бэшэгдэнэ. Баһашье һайн. Хайшан гэжэ буряад хэлэеэ һэргээхэ, бусааха тухай хөөрэлдэхэ ёһотойбди. 

- Залуушуул танай наадануудта ябана гээшэ гү?

- Ябана даа. Бидэ зүжэг табихадаа, буряад хэлэнэй байдал соо оруулаашье hаа, хэлэ мэдэхэгүй хүнэй ойлгохоор табижа оролдонобди. Буряадаар хэлэдэгшьегүй хүн хараhаар байтараа, наушнигуудаа абажа, синхронно оршуулгагүйгөөр тайзан дээрэ боложо байhан юумэ ойлгохыень оролдонобди. Бидэ, театрайхид, хайшан гэжэ залуу зоноо мэдээсэлэй шууяанhаа холодуулхаб гэжэ ойлгохо ёhотойбди. Манай харагшад, илангаяа залуушуул, бүхы анхаралыень  татаhан планшет, смартфон, интернет, социальна холбоон соо байна гээшэ. Смартфоноо орхижо, харагшадай театр ерэхын тула  ямар зүжэг табигдаха, ямар үйлэ хэрэг үнгэргэгдэхэ ёhотой болоноб? Интернет гү, али киноhоо шухала юумэ олохо хэрэгтэй – би иимэ зорилго урдаа табинхайб.

Марина Денисова.

бурятский язык изучение.jpg

Худрук Бурятского театра драмы Саян Жамбалов: наша миссия - сохранение языка

Почти ровно год Саян Жамбалов занимает должность художественного руководителя Бурятского театра драмы. Он рассказал о том, как прошел год, что его связывает с театром, в чем он видит свою миссию.

- Саян Цыдыпович, что связывает вас с театром? И как известный эстрадный исполнитель согласился стать художественным руководителем? 

- Я изначально театральный человек, окончил в 1988 году Ленинградский театральный институт и начал свою трудовую деятельность актёром в театре. Эстрадой мы занимались давно, уже в 1989 году мы с Эрженой начали сочинять песни, нам хотелось в песнях выразить те темы, которые волновали нас. Это была полная свобода творчества – мы могли сочинить песню и на следующий день уже ее петь на концерте. Со временем мы начали заниматься рок-музыкой, одновременно будучи актерами. Я собрал всех лучших музыкантов того времени, рассказал им о своей идее и так появилась группа «Урагшаа». Потом я вернулся в Буряад театр и год назад стал художественным руководителем. 

- Как происходит отбор спектаклей для репертуара?

- Решает худсовет. Происходит это по-разному. Какие-то пьесы предлагает худсовет, какие-то предлагаю я, спорим, советуемся. Это самое сложное – выбрать пьесу. Кроме того, мы должны выполнить госзадание, вы знаете, оно есть у каждого театра. Плюс есть план по количеству зрителей, план по деньгам, с этим все жестко. При отборе, как правило, встает вопрос о режиссере, я бы даже сказал, что не от материала начинается наш поиск репертуара, а от поиска режиссера. Также у нас все меньше людей, к сожалению, говорят на бурятском, а тем более, пишут на нем пьесы. 

- Что сейчас в репертуаре театра, чего ждать в ближайшее время?

- Мы стараемся прослеживать обратную связь.  Это важно - оказаться в зрительном зале, услышать его дыхание. Иногда бывает, что актеры и зрители на разных волнах, они не совпадают и ты понимаешь: что-то не так. Но иногда вдруг возникает между зрителями и актерами такая энергетическая связь, что ты просто физически ощущаешь это поле в зале, купаешься в нем. Это, например, «Полет. Бильчирская история». Если говорить о ближайшем будущем, мы сейчас плотно занимаемся эпосом, решили попробовать найти театральный эквивалент эпоса. У нашего театра особая миссия – сохранение языка. Мы обязательно должны играть спектакли на бурятском языке.

- Сегодня развернулся большой спор вокруг диалектов бурятского языка, что вы думаете об этом?

- Мы не дискутируем, мы делаем. Например, «Бильчирская история» у нас идет на диалекте Осинских бурят, другие спектакли - на литературном бурятском языке. Если у нас есть такая творческая необходимость для выполнения замысла спектакля играть на диалекте, мы играем. Честно говоря, я не совсем понимаю, в чем суть спора. Есть диалекты – хорошо, отлично, это материнский язык, есть литературный язык, на котором написаны книги, тоже хорошо. Спорить нужно о другом: как вообще вернуть бурятский язык.

- Ходит ли молодежь на спектакли на бурятском языке? 

- Ходит. Стараемся делать такие спектакли, которые в целом были бы понятны без знания языка, но с погружением в языковую среду. В итоге даже не говорящие на бурятском языке зрители могут в какой-то момент снять наушники и понять, что происходит на сцене и без синхронного перевода. Нам бы, театрам, вот что нужно понять: как перебить информационный шум вокруг молодого человека. Сейчас наш зритель, и особенно молодой зритель, живет между планшетом, смартфоном, интернетом, соцсетями, где идет настоящая война за его внимание. А как привлечь его к театру, какое там должно быть событие, какой поставлен спектакль, чтобы он отложил свой смартфон и пришел в зрительский зал? Я себе ставлю именно такую задачу - найти то, что может оказаться важнее, чем Интернет или кино.

Марина Денисова. 

15.10.2019
15 Сентября 2021
Улаан-Yдэ хотодо Буряад нютагһаа холо ажаһуудаг буряад уран зураашадай үзэсхэлэн дэлгээгдэхэ
Улаан-Yдэ хотодо Буряад нютагһаа холо ажаһуудаг буряад уран зураашадай үзэсхэлэн дэлгээгдэхэ

3 Августа 2021
«Бүргэдэй дали»: уран зохёолшон Даширабдан Батажабайн 100 жэлэй ойн баярта зорюулагдаһан үзэсхэлэн Улаан-Үдэ хотодо нээгдэбэ
«Бүргэдэй дали»: уран зохёолшон Даширабдан Батажабайн 100 жэлэй ойн баярта зорюулагдаһан үзэсхэлэн Улаан-Үдэ хотодо нээгдэбэ

25 Июля 2021
Буряад Уласта Эрмитажһаа скульпторай үзэсхэлэн дэлгэгдэхэ
Буряад Уласта Эрмитажһаа скульпторай үзэсхэлэн дэлгэгдэхэ

Поделиться —

Проект “Байкальские сказки” создан в 2015 году для детей и их родителей, которые любят и читают сказки!

При копировании материалов ссылка на источник обязательна.

Мобильная версия

Яндекс.Метрика