1 Урда сагта дялан гурбан наһатай Таряаша үбгэн һууһан гэлсэхэ. Тэрэ үбгэн Гүүн гэжэ хүбүүтэй, Гүүгэр гэжэ Һамгатай байба. Нэгэ үглөө эдеэлжэ һуухадаа, Гүүгэр һамгандаа иижэ хэлэбэ:
— Зүүдэн зүмни һамарба, наһамни охор бодобо ха. Урда залуудаа шамтай гэрлээгүй ябхадамни, эсэгэмни далайн урда биидэ гаргажа, шандаганда урьха табюулһан байгаа. Түүниие минии үхэмсэрэмни, Гүүн гэжэ хүбүүемни эрьежэ ерэхыень гаргаарай, — гэжэ.
Түүнэһээ хойшо* нэгэ хүды саг болоод, Таряаша үбгэн наһа бараба ха. Гүүгэр һамганиинь Гүүн хүбүүн хоёрын айл ахадүүеэ гультхажа, Таряаша үбгэнөө хэмтэ газартань хүргэбэ.
2 Хүбүүн эхэ хоер Таряаша үбгэнэй бэлдэһэн зөөшые эдеэд hyyбад ха. Гүүн Сээжэ гэжэ хүбүүниин эрэ болобо, тиихэдэнь эхэн Гүүн Сээжэ гэжэ хүбүүндээ харганаар номо, хабшалгаар годли хэжэ угэбэ. Тэрэ хүбүүниин ан гурввЬэ алажа эдижэ, хоолойгоо тзжээжэ һууба.
Гүүн Сээжэ гэжэ хүбүүн тиижэ ябаһаар бэеэ хүсэбэ, хүрин улаан шарайтай, хүрзын шэнээн шүдэтэй, эрэ бэшэ эрдэни, хүбүүн бэшэ хүдэри түрэбэ ха. Урайһаа ерэйэн шубууе хойшон гаргангүй, хойноһоо ерэһэн шубууе урайгшан гаргангуй харбажа унагаажа байба ха. Эхэнь хүбүүгээ хараагаад ехэ байба.
3 Нэгэтэ үглөө сайгаа уужа һуугаад, эхэнь хүбүүндээ иижэ хэлэбэ ха:
— Баабайшни үхэхэдөө хэлээ һэн: "Урда сагта баабаймнай далайн урайда биидэ шандаганда урьха табиһан байгаа, түүниие гаража эрьехэ байһан аад, эрьеэгүй наһаа барабаби. Хүбүүндэмни эрэ боложо бэеэ хүсэхэдэнь, хэлээрэй", — гэжэ. Мүнөө хүбүүмни эрэ боложо, гаршни ганзагаа уяха болобо, хулшни дүрөөдөө хүрэбэ. Баабайн залууһаан абаад яаһа барсараа эрьеэгүй юумыень эрьежэ ерэхэ болобош, — гэбэ.
— Яагаам яахаһам, — гэбэ Гүүн Сээжэ хүбүүн. Тиижэ хэлээд, айлһаан һайхан хүбүү хэлээд, түхөөржэ оробо ха. Эхэнь хүбүүмни холо газарта, уһанай угадан ошохонь гэжэ нэжээд хүхүүр хангайн хатууень нэрэжэ үгэбэ ха. Тиигээд морин бүринь эдихэ эдеэ ашажа үгэбэ.
4 Тэрэ хүбүүд яба ябаһаар ябаба, ошо ошоһоор ошобо. Тиижэ ябахядань, хойноЬоон хоёр хун хүсэжэ ерэбэ. Нэгэниинь мүндэгэр сагаан морьтой, мүнгэн ялагар эмээлтэй, хара торгон дэгэлтэй, хара утаһан бэһэтэй, козлов ялагар сабьятай, хоёр хара шодэндээ шэлтэйема, нүгөөдэнь шуһан зээрдэ морьтой, шунхатай эмээлтэй, сагаан торгон дэгэлтэй, сабьдар утаһан бэһэтэй, сагаан бараан шарайтайема хүсэбэд.
Нэрэ солоёо һуралсахадаа, тэрэ хүбүүн хэлэбэ:
— Гэлдэр баян торгоовойн Гэнэн Эрхэ хүбүүмби, — гэжэ. Нүгөөдэнь хэлэбэ:
— Харгуйда хани болһон, замда заас болһон Шуудай баянай Шуумар хүбүүн гээшэби, — гэжэ.
5 — Хаа хүрхэеэ ябанабта, Гэлдэр баян торгоовойн Гэнэн Эрхэ хүбүүн? — гэжэ Гүүн Сээжэ хүбүүн һураба ха.
— Далайн урда биидэ һуудаг Далай Баян хаани далан хүшэгьш саана hyyxa Дангир Шара абхайда хүүр үгэхэеэ гархамни. Таа хаа хүрхэеэ ябанабта? — гэбэ Гэнэн Эрхэ хүбүүн.
— Далайн урда биидэ гархамни, баабаяа урай залуудаа табиһан шандаганай урьха эргижэ ерэхэмни, — гэбэ Гүүн Сээжэ хүбүүн.
— Ямар иимэ тэнэг эрьгүү хүбүүдэбтэ? Аяар урдахи шандаганда табиһан урьхые эргихэмнай гэжэ ябаха. Тэрэтнай хатажа, үжэжэ арилһан юмэ бэшэ гү мүнөө болсоро? — гэбэ Гэнэн Эрхэ хүбүүн.
6 — Далан гурбан наһатай баабаймни мүнхэ наһандаа тулахадаа захиһан юмэ, тэрэ захяаен дүүргэхэмни гэжэ ябанабди. Харгүй холодонь, уһанай утадань эсээдшэ, үлдөөдшэ ябанабди, морьдоһоон аяга шупа абажа ууеыбди, — гэбэ Гүүн Сээжэ хүбүүн,
— Ямар эрьгүү юмэ хэлэнэбша? — гэбэ Гэнэн Эрхэ хүбүүниинь. Тиижэ ябаһаар далайяа эргидэ хүрэбэд. Таряаша үбгэнэй Гүүн Сээжэ хүбүүн хэлэбэ:
— Нэжээд һомо дээшэнь харбаад, нэжээд һомо доошонь харбаад далайяа гараебди, — гэжэ.
7 — Үхэһэн эсэгэеэ хэлэнэбша нэжээд һомо дээшэнь, нзжээд һомо доошонь харбая гэжэ, — гэжэ хэлээд. Гэнэн Эрхэ хүбүүн мориёо минаягаараа шаб байсаран һабаад, далай руу харайлгажа оробо. Ашаһаи юумаяа барни алдаад, далайн долгиндо һабагдаад, уһа руу утуй болсороо ороод, ядаа гэжэ мориноо һайндац гараба. Таряаша үбгэнэй Гүүн Сээжэ хүбүүн хэлэбэ:
— Даида дээрэ газарша хэрэгтэй юм, далайда уһаша хэрэггэй юм, — гэжэ.
Тиижэ хэлээд, өөрөө уһан өөдэ ошоод, нүхэрөө yha руу оруулаад, оломынь олоод, амарханаар уһаяа гараад ябаба.
Тиижэ ябахадань, Далай Баян хаанай дабхар сагаан үргөөг харагдаба. Таряаша баянай Гүүн Сээжэ хэлэбэ:
8 — Энэ хаанай зүүн нюдэниинь багыемаһым, баруун нюдэниинь ехыемаһым, — гэжэ.
Тиихэдэнь Гэлдэр баян торгоовойн хүбүүн харааба;
— Хүнэй хараа барааеншье хараа үзөөгүй аад, хамар доро хахархай аман байна гэжэ дэмээ дэмээгээр 6ү дуугара, — гэбэ.
Тиижэ ябаһаар Далай Баян хаанайда хүрэбэд. Далай Баян хаан Гэлдэр баян торгоовойн хүбүүниие ундэр сагаан үргөөгтөө оруулба. Гүүн Сээжэ хүбүүниие хоёр нүхэртэйень малаа байдаг отогто оруулба.
Гэнэн Эрхэ хүбүүн сагаан мүнгэн остоолдонь һуужа сайлжа, улаан мүнгэн остоолдонь һуужа ундалжа, малайжа һууба ха. Далай Баян хаан һураба:
9— Хаа хүрхэеэ ябаябта? — гэжэ.
— Бэемни хүргэнэй мүрөөр, бэһэмни худайн мүрөөр ябана, — гэжэ Гэнэн Эрхэ хүбүүн харюусаба.
Тиихэдэнь Дзлай Баян хаан хэлэбэ:
— Хара түмэрэй хатууень зөөлэйень дабтажа мэдэхэ юмэ, хариин хүбүүе туршажа һайн мууень мэдэхэ юмэ, — гэжэ.
Таряаша бзянай Гүүн Сээжэ хүбүүниие марташхана. Далан хүшэгын саада тээ һууһан Дангир Шара абхай мэдээндээ мэдэжэ, ухаандаа ухажа Гүүн Сээжэ хүбүүндэ эдеэ хоол үгэхэ гэжэ һанаба ха. Алтан сараар амтата улаан сай, хоёр амтата бөөн, долоон шүхэр шабага бэлдээд, Шэгэшхэн барлагтаа хэлэбэ: "Энэ эдеэ угаа хойто малай отогто hyyhaн хоер хүбүүндэ абаашша үг", — гэжэ. Нэгэ багтай шэбшэн хэлэбэ:
10 — Энэ эдеэгээ үгөөд. Һураарайш: "Ехэ хара далашг эрьеэрээ дүүрэн дундыень, тэнгэртэ һара наран хоёрой мүргүйе, тэнгэридэхи долоон үбгэн барандаа г╟, зариманиин гү? — гэжэ. — Таанар уһанай утада, газарай холодо ябаһан юумэдүүд байната, ябажа ябхадаа мэдээбэйт?" — гэжэ.
Шэгэшхэн басаган барлаг зуураа алтан саратай сайень дунда орсорон уугаад, нэгэ бөөнгиин эдеэд, долоон шүхэрһөөн нэгээень эдеэд, тэрэ хүбүүндэ үгэхэдөө хэлэбэ:
— Танда гүй гуйһөөр эдеэ асаржа ерэхэдээ, зарьмыен атхабаб, зарьмыен гээбэб, — гэжэ.
11 Гүүн Сээжэ хүбүүн һураба:
— Энэ эдеэ угаа хэк хүн эльгээбэб? — гэжэ.
— Дангир Шара абхай. Тиижэ хэлээд, эдеэ угаагаа үгэбэ.
— Танаһаа иимэ юума һураха гээ һэн: "Ехэ хара далайн эргеэрээ дүүрэн дундыень, тэнгэриин hapa наран хоёрой мүр улагүйень, тэнгэридэхи долоон үбгэдүүд баран тома гү, али зариманиин гү". — гэжэ.
12 Гүүн Сээжэ хүбүүн хэлэбэ:
— Ехэ хара далайн эргиһээн ехэ дунда оршоо гээрэйш, тэнгэриин һара наран хоёрой һарайн утархай мүртэй гээрэйш, тэнгэриин долоон үбгэнэй нэгэниин үгүй гээрэйш, — гэжэ.
Шэгэшхэн барлаг басаган амяа ядасараа гүйжэ ерээд, Дангир Шара абхайда хэлэбэ:
— Тэнгэриин долоон үбгэнэй нэгэниин үгүй болшоо гэнэ, hapa наран хоёрой һарань утархайдаа* оршоо гээрэйш, ехэ хара далай эргиһээн ехэ дунда оршоо гээрэйш гэнэ, — гэжэ.
Дангир Шара абхай Шэгэшхэн барлаг басагани голиин таһара сохибо: "Эльгээһэн эдеэеымни яахаяа эдибэбши?" — гэжэ байжа.
13 Далай Баян хаан үглөөниин ядаа гэжэ һанажа, Шэгэшхэн барлаг басагаа эльгээбэ:
— Ошо, мали отогдохи һарьмай дэгэлтэй, һарьһан годоһотой хүбүүе ерхэ гэжэ.
Шэгэшхэн барляг малай отогто гүй гүйһөөр ошобо ха. Газаань хүрээд, хайтирба;
— Һарьмай дэгэлтэй, һарьһан годоһотой хүбүүн! Хаан баабай шамайе ерхэ гэнэ, — гэжэ.
Таряаша үбгэни Гүүн Сээжэ хүбүүн малиии отогһоо гаржа ерэжэ, хаалда ошобо ха. Түмэн дабхар сагаан үргөөгтэнь оржа, хаани мэндээр мэндэшэлбэ, хатани дорообоор дорооболбо. Далай Баян хаан эандан татажа һууба.
14 — Хаанаһаа хайшаа, хааиа хүрэхээр, юун хэрэгээр ябаһан хүн байнабши? — гэжэ.
— Далайн хойто бэеын Таряаша үбгэни Гууи Сээжэ гээшэ хүбүүнби, бэемни хүргэни мүрөөр, бэһэмни худайн мүрөөр яба-ба, — гэбэ Гүүн Сээжэ хүбүүн.
— Далайн хойто бэеын Таряаша үбгэнтэй урай залуудаа абани сэрэгтэ хамтадаа ябагша һэмди. Абада мэргэн, архида номгон хүн ябаһан юма. Абани сэрэгтэ ябажа ябхадаа, хорин табан наһандаа, хольшор бардам ябхадаа, эдир залуу наһандаа хольшор бүтэ бэһэдээ андалдаа һамди. Тэрэ мүнөө ержэ, үhөө сайһан, үе можоһони хойно ержэ тудаһымии? — гэжэ уурлажа, оошоо ехэ булхайлгажа, астаяа улаан сайе уужа һууһан алтан сараяа аяар тэрэ шүдэшбэ ха. Тиигээд нэгэ хүды болсоронь абяагүй һуугаад хэлэбэ:
— Хара булаһы дабтажа мэдэхэ, хариин хүбүүнэй хүшын туршажа мэдэхэ гэлсэхэ юм.
15 Тиижэ ерээд удаалагша Улаан баатартаа хэлэбэ:
— Дангир Шара абхайн түрөөд гурба хоноод байхадань, гунан үхэр алааһамби, тэрэ үхэрэй хатаамал мяха асараад шануул, — гэжэ.
Удаалагша Улаан баатар гунан үхэрэй хатамал мяха шануулба. Хатамалаа болоходонь, арбан ехэ тэбшэдэ тэбшэлбэ. Тэрэ арбан тэбшэ мяхайе хошоод хүн ядаа гэжэ асаржа табибад. Далай Баян хаан хэлэбэ:
16 — Зай, хүбүүд, Дангир Шара абхайе түрөөд гурба хоноод байхадань, гунан үхэр алаһан юмаби, тэрэ мяхан хорин табан жэлдэ хатаалгаһан байна. Энэ мяха эрхэйн шэнээгээр эсхэжэ, албата зондомни хубаажа үгэгты, нэгэ адляар, ехэ багагүйгөөр, — гэбэ.
Гэлдэр баян торгоовойн Гэнэн Эрхэ хүбүүн хара утаһан бэһэдэз һубарижа ябаһан алтан хуйтай хотигоо гаргаба. Таряаша үбгэни Гүүн Сзэжэ хүбүүн һариһан годоһоноо түреэдэн хэжэ ябаһан модон эшэтэй хотигоёо гаргаба. Тишээд байхада ши захала, ши захала гэлсэжэ нэгэ хэды хүды байбад.
17 Далан Баян хаан араяа барабаан сохижо, амитан зойгоо гультхаба, үбэрөө барабаан сохижо, үй түмэн зоноо суглуулба. Хоёр һухай улаан хүбүүд бэе бэеэ урдаһаа хаража байбад. Таряаша үбгэни Гүүн Сээжэ хүбүүн захалаад отолбо, отолһон газараа ото эсхэбэ, дараһан газараа таһа эсхэжэ байба.
Гэлдэр баян торгоовойн Гэнэн Эрхэ хүбүүн хэлэбэ:
— Үй, ямар зөөлэхэн мяханби, — гэжэ отолно, хотигоёо эрэни ялайсаран хүрөөдэнэ, сараашье гарганагүй, мяханиии ямар юумын хубилгаам гэжэ уур ехэ уурлана, оошоо ехээр булхайба.
18 Таряаша үбгэни Гүүн Сээжэ хүбүүндэ тэбшэтэй мяханаа нутов тээ байгаад дугтарна:
— Ши хотигоймни абалааш, хотигоороо дундууршани ходо хатхахаб, — гэжэ байжа.
Тиихэдэн Далай Баян хаани удаалагша Улаан Баатар хэлэбэ:
— Хаан баабайн хэлэһэниие дуулаагуйш! Хара булаһи дабтажа хатуу зөөлэйень мэдэхэ, хариин хүбүүни муу һайень туршажа мэдэхэ гэжэ. — Муу хүбүүн аад, мохой хотиго аад, муу хүбүүн түрэһэнее, мохой хотиго абаһанаа яа гээбши? — гэжэ баряад тульхээд, гаэаа гаргашхэбэ.
Гулдар баян торгоовойн Гэнэн Эрхэ хүбүүн амитан зонһоонь эшэһэн гутаһандаа Далай Баян хаани малый отогто хара утаһая бэһээрээ боожо үхэжэ одоно.
19 Таряаша үбгэни Гүүн Сээжэ хүбүүн газааһаа орожо ерэжэ, хорин табан жэлдэ хатааһан хатаамали эрхэйн шэнээгээр эсхэжэ хубааяса, албата зондонь бага ехээнь илгангүйгөөр, нэгэшье хүндэ дутаангүйгөөр хубаажа үгэбэ.
Тиихэдэнь Далай Баян хаан хэдэбэ:
— Һанаһанаа бүтээхэ, харбаһанаа бариха, һайн эрэ түрэһэнөө түрүүнэй туршалганда харуулбаш. Хоёрдохи туршалганда хэргэнэбштаа, хүйхэр, — гэжэ мэшэд-мэшэд гэжэ неэжэ һууба ха.
Тиижэ ерээд хэлэбэ;
— Үглөө уур сүүртэ бодожо яба. Шанха баруун эүг тээшэ опюхош. Барууни эреэн тайгада ябхадашни, ехэ хара баабгай золгохо. Тэрэ хара баабгайн наһа һуража асара, — гэжэ.
20 Таряаша үбгэни Гүүн Сээжэ хүбүүн хаишан гэжэ таигын хара баабгайн наһайнь һуража ерэхым, хара баабгайда эдюулэнгүйгөөр гэжэ арга шүүбэреэ бэдэржэ, гайхажа, тагнажа, унтангүй хэбтэнэ. Тиижэ хэбтэсэрэнь, үүдэниин неэгдэбэ. Таряашан үбгэни хүбүүн иимэ орой болоһон хойло хэн ябаха юмэби гэжэ гайхан тагнан хэбтэбэ. Хүүни хажуудань ерхэдэнь, һураба:
— Энэ оржо ерэһэн хэмшэ? — гэжэ.
— Далай Баян хаани далая хүшэгэйн саадахи Дакгир Шара абхайби. Шамда харгуйда эднлэ хүнэһэншни энэ холбоо уута соо. Хоёр бөөнгөө хара баабгайдаа хүрэхэ болходоо хоёр зэмээ дээрээ хадаарайш, тиибэлшни наһаа хэлэхэ, — гэжэ хэлээд, Далай Баян хаани Дангир Шара абхай гаржа ошоно.
21 Гүүн Сээжэ хүбүүи гайхан тагнан, ойндоо олон юма оруулан, эргилдэн урбалдан унтаба.
Үглөөниинь болходонь, үүр сүүртэ бодоод, гүлдэгар зээрдэ морёо бapяад шунхата эмээлээ тохоод, тайгын хара ехэ хара баабгайн наһа һурахам гэжэ зорин дүхэн ябаба.
Ехэ хара баабгайдаа хүрэхэ болходоо, хоёр бөөнгөө нөөхи уута сооһань абажа, хоёр зэмэг хадаба. Тиигээд ехэ хара баабгайе үүдэн-дэнь ошоод хайтирба:
— Ехэ хара баабгай, гapahaap худы наһатай болбобши, хэлэ, — гэжэ.
Тиихэдэнь хара баабгай гарша ерээд, xapahaap yxaa солоогоо алдан хэлэбэ:
22 — Хоёр толгойтой хохимойдо, гурбан толгойтой юма үзээгүйб. Ай, бурхан, ай, заяан! Ерэн долоотой болооб, иимэ юумэ үзээгүйб, — гэжэ хэлээд, хара гэртээ гүйжэ оршобо.
Таряашан үбгэни Гүүн Сээжэ хүбүүн гүдэргээ эрьеэд, морёо сохежо харайлгажа ерэбэ.
Далай Баян хааидаа үндэр сагаан үргөөгтэнь орожо хэлэбэ:
— Тайгын хара баабгай ерэн долоотойб гээ. Тиихэдэнь Далай Баян хаан хэлэбэ:
— Хоёрдохи туршалганда һанаһанаа хүсэбэш, харбаһанаа барибаш. Һайн эрэ түрэһэнөө амитан эондо харуулбаш. Гурбадахи туршалга иимэ: түмэн дабхар үргөөгни далайн эрги дээрэ байна, далай гарахыемни түмэр хүүргэ барижа үгэ, — гэбэ.
23 Таряаша үбгэни Гүүн Сээжэ хүбүүн бэрэшье ехээр гайхашаба, тагнаба: хайшан гэжэ түмэр хүүргэ далай дээгүүр барихаби, үдэшэ болходонь ехээр һанаашархаба, шэбшэжэ, шүүбэриеэ бэдэржэ, унтангүй хэбтэбэ.
Далай Баян хаани Дангир Шара абхай 6ahaa ороод ернэ. Гүүн Сээжэ хүбүүн һураба:
— Баабайшни далай дээгүүр түмэр хүүргэ бариха гэнэ. Яахя хэргэхэ хүнби? — гэжэ.
Тиихэдэнь Дангир Шара абхай хара торгон палаадаа үтэжэ хэлэбэ:
— Энээгүүрээ газаа гараад гурба дахин һэбеэрэйш, толгоёо дохин байжа, хэлэжэ байжа; "Хара далай, хахаржа үгэ, хара түмэр хүүргэ, бүтэжэ үгэ!" Тиихэдэшни хара түмэр хүүргэ болохо, — гэжэ.
24 Үглөөниин, үүр сүүртэ Гүүн Сээжэ хүбүүн бодоод, харя далайн эрги дээрэ ошоод, хара торгон палаадаараа гурба дахин һэбинэ. Хара далайн хахаржа, хара түмэр хүүргэ бүтэжэ үгэбэ.
Далай Баян хаан түмэн дабхар үргөөгһөөн гаржа ерээд хэлэбэ: — һарьмай дэгэлтэй, һарьһан годоһотой болоо һааншье, һайн эрэ түрэһэн байнаш. Бэешни хүргэн, бэһэшни худа болходоо хүүргүй байна, — гэжэ. Тиижэ ерээд араяа алтан барабаан сохижо, амитан эоноо суглуулба, үбэрэй мүнгэн барабаан сохижо, үй түмэн зоноо гультхаба. Болдогоор хэмнэн мяха гаргаба, боошхоор хэмнэжэ архи гаргаба, тиижэ ерээд далан хүшэгын саана һууһан Дангир Шара абхаймни хүйтэ сүйтэ хүниинь ерээ гэжэ найр зугаа хэбэ.
25 Амитан зониин болдоги шэнээн мяхайн шүдэлдэжэ бзйжа зугаа хэбэд, нуури шэнээн архидань ойможо байжа зугаа хэбэд. Юһэ хоносорон найрлажа, арбадахи хоногтоо арай гэжэ тарабад.
Далай Баян хаан басага хүргэндөө адуу малаа утархайень үгэбэ, алта мүнгэнөө хахадыень үгэбэ, албата зоноо дуртай улаһыень эльгээлсэбэ.
Басага хүргэниин гол гэжэ туужа, горхон гэжэ ундалуулжа, гэртээ харижа ерэбэд.
Таряаша үбгэни Гүүгэр сагаан һамган юумайн холоһоо мирлажа харагдахадань, холтоһон хушалгата отогһоо гаража ерэжэ хаража байба. Гүүн Сээжэ хүбүүгээ танингуй байба.
26 Далай Баян хаани Дангир Шара абхай хара торгон палаадаараа гурба дахин, һэбибэ. Тиихэдэнь огторгодо тулама орой сагаан үргөөг бодобо. Үбгэн һамган хоёр тэрэ үргөөгтөө орожо байбад. Дангир Шара абхай остоолоо тотхожо, мүнхэ шүхэр эдеэ бэлдэбэ, алтан шэрээ табижа, амтатай шүхэр эдеэ табиба, эреэн мүнгэн шэрээ тогтоожо, унданай хатууенъ табиба. Шадар зоноо суглуулжа, шанарта зугаа хэбэ. Таряаша үбгэни Гүүгэр сагаан һамганиин баяртай, бодоод, бодоһоноо мэдэнгүй, һуугаад, һууһанаа мэдэнгүй байба.