1 Урда сагта һэн ха даа. Турэһээр онсохон, гараһаар гансахан хүбүүн ажаһууһан юм ха. Эдэлхэ зверигуй, эхэ эсэгэпээн гараһанаа мэдэхэгуй, урсахан һэеы гзртэй, хубхаан хула моритой, наян һууд найжан булад ташууртай хүбүүн ажаһууһан юм һэн ха. Ата газар агнажа, ан гүрөөл аладаг, үбэр газар агаажа, эдеэ хоол бэдэрдэг байгаа. Тэрэ хүбүүн һуни мориёо тушажа хонодог байгаа. Теэд нэгэ һүни хоноходоо, тушахаяя мартаад хонобо ха.

Үглөөгүүp һэрии гэхэдэнъ, мориниинь үгы байба. Мүрыень мүшхэжэ ошоходонь, долоон тамгын тогооной шэнээн мүртэй шоно хүтэлөөд ябашаһан байгаа юм ха. Гэртээ ерэжэ, долоон хоног ехэ уйдажа байһанаа, эдир зүрхөө зүрхэлжэ, наян нүүд найжан булад ташуураа абажа, шонын мүр мүшхэжэ, эуун хойто зүг хаража мордоһон юм һэн ха.

2 Яба ябаһаар ябажа, ошо ошоһоор ошожо, үлдэхысэ үлдөөд, дутахыса дутаад, арай гэжэ нэгэ боро толгойн орой дээрэ гарахадань, һэеы гэрһээ бур бурхан утаа гаража, уняа татажа байһан юм. Тэрэ гэртэ ошоод ороходонь, үбгэн хүгшэн хоёр байгаа һэн ха. Үбгэниинь хоймортоо үбэгсөө ноохой соо дархалжа hyyraa ха. Хүгшэниинь галайнгаа зүүгээр сай юумэеэ шанажа ябаа.

Тэрэ хүбүүн орожо мэндэшэлээд, эдеэ эреэ юм ха.

— Эдеэ эрихэһээ урид ябаһан ушараа хэлыш, — гэжэ үбгэн хэлээ ха.

3 Хүбүүн ушараа хөөрэжэ үгэбэ. Тиигэһэн хойнонь:

— Муу хэрэгээр ябаагуй, һайн хэрэгээр ябаа юм ха юмши, — гэжэ садатарнь сайяа уулгаад, ябаха дээрэнь хэлээ юм:

— Шоно хаан гээшэш ехэ хүсэтэй юм, нэгэшье хүн амиды бусаагуй юм. Залуу хүнэй зүрхэтэйдэнь дуратайгшаб, хүлэг мориной хурдандань ду атайгшаб. Тиимэ һэн тула шамайе хорижо байлгаһанаймнишье туһагуй, ошоһон тээшээ ошыш даа, зориһон тээшээ зорииш даа. Эдир наһатай байнаш даа, эмээлтын жолоо баряагүй, тиибэшье хүнэй хүбүүнэй хүсэ шадал үзөөгэйд, хорижошье байхагүйб. Хэрбээ диилэхэ болоод байгаа һааш, Шоно хаан гээшэщни гуйха байхал: "Адууһа малым хахадые абыш, алта зөөриим хахадые абыш, эриһэн юумыеш үхэлби, хэрэгтэй юумыеш харуулхалби, амин голыем орхииш даа".

Тиихэдэнь хэлээрэй; "Адуу малышни, алта зөөрииншни хахад намда хэрэггүй, бишни үгээтэй хүн гээшэлби, алтыеш абахадам, харгыдам намайе тоножорхихол, адууһа малыеш абахадам, арбан тээшээ тарашахал, далан хүшэгын саанахи дааган шара нохойгоо

үтэгты, баруун хзнада байгааша хүхэ ханзаяа үгэгты", — гээрэйш. Тиигээд ябыш даа.

4 Хэдэн хоногто зобожо, хүрэжэ ошоходонь, олон һэеы гэрнүүд байгаа. Амитан зонш харагдаагүй. Обёоржо харахадань, һэеы гэрнүүдэйнь тэг дунда ондоо сагаан һэеы гэр алта мүнгөөр хушанхай байгаа.

Ошоод лэ, наян пууд* найжан булад ташуураараа һэеы гэрэйнь үүдые үрхэ дээрэнь хаяад ороходонь, галайнгаа хойгуур гурба оройнхой Шоно хаан унтажа байгаа һэн ха даа. Ороходонь, һэреэд:

— Хэнэй хүбүүн, хэн гэдэг, ямар зоригоор, юу хэжэ ябанаш? Хүбүүниинь хэлээ даа:

— Хубхаан хула мориием хулуужа ерэһэн тантай хүсөө үзэжэ, таниие дараад, мориёо абахаа ерээлдяа.

5 Шоно ерэжэ ahaшoo ха. Тиихэдэнь тэрэ хүбүүн шоные шэлэ дээрэһээнь баряад, хүзүүнэйнь арһанай ууса дээрээ унатарань, уусын арһанай нюрган дээрээ гаратарань, наян пууд найжан булад ташуураараа сохёо хаш даа.

Амин голдоо ороходоо, Шоно үбгэнэй хэлээшээр гуйжа оробо даа. Тиихэдэнь хүбүүнш:

— Далан хүшэгын саанахи дааган шара нохойгоо үгэгты, — гэбэ. Шоно хэлэбэ:

— Хэлэшэгүй юумыем хэлэбэш, амалшагүй юумыем амалбалши, энэ һурааша юумыеш үгэхэ аргамни үгыл.

— Амин голдоо хайратай haa, асарьпп наашань тэдэнэрээ. Үгы гэжэ байбалпши, амин голыш таһалангуй, үндэр байсын эбэртэ үлгэжэрхихэмнил. Хара хирээ ерэжэ, хоёр нюдыеш эдихэл, арьяатан шубууд ерэжэ, араг яһыеш эдихэл.

6 Шоношни далан хүшэгын саанахи дааган шара нохойёо, баруун ханада байһан хүхэ ханзаяа асаржа үгэбэ. Хүбүүн хэрэгтэй юумэеэ абаад, яба ябаһаар ябажа, ошо oшohoop ошожо, орон нютагаа ерэхэдэкь, урсахан гэрынь хооһон, галынш унтаранхай байгаа юм һэн ха даа. Үглөө үдэрынь бодожо, ара газар агнахаяа, ан гүрөөһэ барихаяа гараал һэн хаш даа. Ан гүрөөһэ, шубуу шонхоршье үгы байгаа. Ошожо ерэһэн олзогүй, ганзагалжа ерэхэ зөөригүй үлэнхэ зандаа ерэбэ даа.

Агнаад ерэхэдэнь, хүхэ ханзынь нэгэ шэгшэг дүрэнхэй, дааган шара нохойнь нэгэ хүлынь хухараняай байгаа. Гайхахын ехээр гайхаад, гэлыхын ехээр гэлыгээд, ойлгожо ядаад унтаба.

7 Үглөөдэрынь урда зүгтөө агнахаа гараба. Урда зүгтэнь баһа ан гүрөөһэ, шубуу шонхоршъе үгы байгаа Оложо ерэһэн олзогүй, ганзагалжа ерэхэ зөөригуй үлэнхэ зандаа ерээ даа. Ерэхэдэнь, хаязынь хоёрдохи шэгшэг түүрэнхэй, нохойнь хоёрдохи хүлынь хухаранхай байба. Ишэжэ дүрбэн үдэр агнаа. Дүрбэдэхи үдэртөө ерээд, хайрсагаа бута сохёод, нохойгоо наян пууд ташуураараа сохёод лэ унташаба.

Үглөөгүүр һэрихэдээ, ехэ үндэр байшан соо һэришөө даа. Зүүдэлжэ байнам гэжэ һанаад, үндыгөөд харахадань, ехэ гоё хатан хун шубуун шэнги нахис-хотос гэшхэлжэ, намаа сэсэг ургуулжал ябаа һэн ха даа.

Үмдэжэ ябаһан хахархай хубсаһаниинь мухалайдань хэбтээ һэн. Һэрэһыень хатан хаража:

— Эзэн, бодыш даа, — гээд ехэ гоё алта мүнгөөр оёгдоһон хубсаһа асаржа үгөө ха даа.

8 Гайхаһандаа гэлыжэ, дуушье гаража шадахаа болёод, газаа гарахадань: "Эзэмнай һэреэ! Эзэмнай һэреэ!" — гэжэ ябаад зарсанар иишэ тиишээ, урдуур хойгуур гүйлдөө юм хаш. Тойрожо харахадань, талые дүүрэн мал адууһан, адуун соогоо харахадань, хубхаан хула мориниинь бэлшэжэ ябаа ха даа. Гэртээ ороо ха. Гэртээ орходонь:

— Эзэмни, эдеэлыш даа, — гэжэ хатан байгаал даа. Эдеэлхээ һуугаад байхадаа:

— Таамни хэн гээшэбта? Хайшан гээд би иимэ ехэ ордон соо орожо ерээ гээшэбиб? — гэжэ асууба.

— Үсэгэлдэр сохёошо дааган шара нохойш би гээшэлби, бута сохижо хаяһан хүхэ ханзашни адтаи зөөри, адууһа мал болоод талые дүүрэн бэлшэжэ ябанал, — гэбэ хатан.

9 Хүбүүн ехэ баярлажа һууна даа. Үглөөнэй улаан наранаар газар дэлхэйн доһолтор үндэр хара моритой хүн Шоно хаанһаамнай орожо ерээ ха.

— Шоно хаан гээшэмнай хүрьгэн хүбүүеэ харахам гэнэ, хурим найр хэхэмни гэнэ, теэд ошохыетнай гуйна, — гэбэ.

Һамганиинь:

— Ошоогүйдэш аргагүй, энэш минии эсэгэ ха юм, — гэжэ заана. Морёо бэелүүлээд, ябахынь урда һамганиинь хэлээ:

— Шамайе ехэ гоёор угтаха, сэргэһээ нааша дэбдиһэн алта, мүнгэн ковёр* дорош гүнзэгы яама* малтаатай байха. Тэрээгүүр бу ябаарай. Гэртэнь орходош, ехэ гоё шэрээ (орон) байха. Тэрээн дээрээ һуулгахаа һанахадань, бү һуугаарай. Эдихэ юумэ табихадань, бү эдеэрэй.

10 Хүбүүнэй ошоходонь, хүлдэнь мүргэжэ байгаа даа.

— Хүрьгэн хүбүүн, ерээбши, ерэһэндэшни баяртайб, алтан, мүнгэн ковёр дээгүүрнай ябажа гэртэмнай орыт! — гэжэ угтаба.

Хүбүүн хэлээ ха:

— Хүн бодожо түрэһөөр ковёр дээгүүр ябаагүй хүм, тиимэ дээрэһээ алтан дэлхэй дээгүүрээ ябаад opohyy даа.

Гэртэнь ороод, шэрээ дээрэнь һуугаагүй, шэрэйнь шэгшэгхэн дээрэ һуугаад байгаа.

Эдихэ гоумэ асархадань:

— Эдихэгүйб, хун болоһоор иимэ эдеэ эдижэ узөөгүйб, — гээ.

Тиихэдэнь ехэ гомдожо ороо.

— Манай хүндые тоогоогуйш, басагыемнай абаһандаа табагыемнай амасахагүй байбашье, долёобор хургаяа хүргэжэ, дом дээжынь амтые үээхэдэтнай яагааб.

11 Хүбүүн түбшэжэ ядаад, долёобор хургаяа хүргэжэ, дом дээжыень хүрэжэрхёод лэ, унаад үхэшэбэ. Шоно хаан модошо дарханиие асараад, модон хуурсаг хүүлээд лэ, түмэршэ дарханиие асаржа, түмэр бэһэ хүүлээд лэ, далан наһатай сагаан cap алажа, арһаарань бүреэд лэ, хорин табан тархитай Хантал Шара Шэбшээхэйе асар­жа шэбшүүлээ даа. Шэбшүүлээд, газаада далайда абаашажа: "Гарахагүйнь болтогой!' — гээд хаяжархиһан юм һэн ха даа

Һамганиинь мэдээ юм ааб даа, үхөө гэжэ. Газаада далайн эрьедэ ошоходонь, тэрэ далайн эрье дээрэ нэгэ мангадхай далайе зубшажа, загаһа барижа эдижэ ябаа һэн ха даа.

Хатан хэлээ:

— Хэрбээ губшууртатнай хуурсагта адли юумэнэй ороо һаань, эрье дээрэ табижархёоройгты, хэрэгтэй юумыетнай үгэхэб.

12 Тиигээд лэ хуурсагынь мангадхайн губшуурта ороо. Тэрээнииень мангадхай далайн хойто эрьедэ табижархёо. Тэрэ далайн хойто тээ ехэ баян хаантан байһан юм һэн ха. Эдэ хаантан гурбан ехэ сэбэр басагатай юм һэн ха. Тэрэ гурбан басагадынь хонёо адуулжа ошодог байгаа. Нэгэтэ адуулжа ябатараа, далайн эрьедэ хайрсаг оложорхёод, ехэ гайхаа. Эсэгынгээ томо хюроо зэбсэгүүдынь асар­жа, таһа хюрөөдөө хаш даа хуурсагынь.

Таһа хюрөөдэхэдэнь, досоонь нарай үхибүүн байгаа. Үдэр ерэхэ бури ехэ болоо, нюуса эдеэ асаржа угэдэг болоо тэдэ басагад. Нэгэтэ гэртээ абаашаха гэжэ бодоо ха. Абаад ерэхэдэнь, хүн зон гайхаа: "Хаанай басагад хээрэ түрэжэрхёо юм хаш", — гэлсээ. Хаан хараад, хүбүүгүй байһан хойноо хүбүү хэхэм гээд абаа.

13 Басагадтань хүрьгэд ерээ. Хаанда нэгэ гүүн бии байгаа, үүрэй сайхада үэр бури алтан унага түэдэг. Энэ алтан унагыень тэнгэриһээ нэгэ юумэ абаашадаг байгаа. Хии һалхин бии болошоод, тэрэ уедэнъ үгы болодог байгаа.

Хаан хэлээ:

— Хэрбээ алтан унагыемни энэ үглөө байлгажа шалая һаатнай, басагаяа үгэхэбди.

Гурбан хурайхайнар гүйлдэжэ эхилээ, ном һаадагаа баряад лэ, үүрэй сайхын уедэ адуунай хорой соо ошобод. Хорой соо ороод һуужа байгаа һэн ха. Тэрэ үедэ олзо хүбүүмнай хабһахан ном, хяргаганаахан годли хэжэ шшиисгэхэ шиисгалдайхануудые, пиис гэхэ пиисгаллайхануудые харбажа алаха шадалтай болоһон байгаа. Хурайхайнарай хорой соо һуухада, хаан эсэгздээ ошожо:

— Би ошожо һуулсахам, — гэжэ һураба.

— Ши үшөө балшар заахай* гээшэш, ошоһонойш хэрэггүй, — гэжэ хэлэбэ.

14 Тиибэшьень олзо хүбүүмнай ошобо. Харахадань, гурбан хурайхайнарнай унтажа хэбтэбэ. Тиихэдэ олзо хүбүүмнай хабһахан hoмоёо баряад, үүрэй сайтар унтангүй гүүнэйнгөө унагалхые хүлеэжэ һууба ха даа. Үүр сайжа эхилбэ. Зүүн хойто зүгһөө үүрэй толон туяаржа, гуумнай алтан унагаяа унагалба. Уданшьегүй тэнгэри ехээр бүрхэһэн боложо, хии һалхин болоод лэ, тэнгэриһээ ехэ хара юумэн буугаад, унагаень абажа ябашаба. Тиихэдэнь олзо хүбүүмнай хартаганаахан годлёороо харбажархёо һэн ха даа. Уданшьегүй дээрэһээнь ганса хүнэй даашагүй, аргагүй ехэ шубуунай үдэн унашоо ха даа.

15 Үглөөгүүр боложо, хурайхайнаршье һэреэ даа. Һэрихэдэнь, унаганшье байхагүй, харин хүнэй даашагүй үдэн хэбтэжэ байгаа ха. Олзэ хүбүүн хараһанаа хеерэжэ үгэбэ. Хурайхайнадынь үдыень гуйжа ороо ха даа.

Тиихэдэнь олзо хүбүүн хэлээ:

— Гурбанһаатнай зүүн-зүүн шэхэнүүдыетнай абаад үгэхэб, — гэбэ.

Хурайхайнад зуун-зуун шэхэнүүдээ үгөөд, үдэеэ абаад хаанайда ошоо. Хаан ехээр баярлажа, албата зоноо суглуулжа, түрэ найр хэхэеэ бэлдэжэ эхилээ. Тиигэжэ байтараа хаан дахин хэлээ:

— Үдыень абаһантнай бага. Ошожол тэрэ шүбүүнһаа гүүнэймни юһэ дахин унагалһан юһэн алтан унагыем абаржал шадаа haa, басагыемни абахат.

16 Хурайхайнар hapa жэлэй хүнһэ бэлдэжэ, гурбан эуг тээшээл таражал мордоо хаш даа. Мордоһонһоонь хойшо hapa жэл үнгэржэ, тэдэнэй амиды үхэһыеншье мэдэхын аргагүй болоо ха. Тии­хэдэнь олзо хүбүүмнаи хурайхайнараа бэдэрхэ гэжэ ошобо. Орон дайдые дүүрэн ябаад лэ, эсэхые эсээд, агнахые агнаад ябатарань, нэгэ ехэ үдэр модоной оройдо гурбан шубуунай дальбараа hyyraa ха. Нэгэдэхииь энеэжэ, хоёрдохинь дуу дуулажа, гурбадахинь бархиржа hyyraa ха даа.

Олзо хүбүүмнай гайхаһандаа асуугаа:

— Юундэ та иигэжэ hyyxa болобот?

17 — Бидэ Хан-гароди шубуунай үхибүүд гээшэбди. Эхэ эсэгэ хоёрнай холын орондо үдэр бури ошодог юм. Тэрэ уедэнь маанадые үдэрэй нэгэ нэгээр гал могой эдидэг юм даа. Бархиржа һуугаашыемнай мүнөөдэр эдихэ, дуулажа һуугаашыемнай үглөөдэр эдихэ, энеэжэ байгаашамнай нүгөөдэр эдюулхэ юм. Гал могой гэжэ хүн амитанда, хүн зондо дарагдашагүй хүсэ ехэтэй юм. Эхэ эсэгэ хоёрнай энэ могойе даруулха хүниие бэдэржэ, оложо ядажа байдаг юм. Газаа далайн саада тээхи хаанайда дараха хүн бии юм гэжэ дуулаад, үглөөгүүр бури үүрэй толоноор алтан унагыень асардаг юм, юундэб гэхэдэ алтан унагадаа бэдэржэ эрын эрхэтэн, хүнэй хүшэтэн ерэхэ бэзэ гэжэ.

18 Энэ хэлэхыень дуулахадаа, олзо хүбүүн гээшэмнай хүдэр хара номонойнгоо хүсые үзэхэ гэжэ, эрэ болоһон бэеынгээ шүрбэһэ шандааһа үзэхэ гэжэ бэлдэбэ ха даа. Үдэрэй тэн үнгэржэ, үдын халуун бууба ха. Һэб һэбхзн һэбшээлжэ, һэрюун һалхин бууба ха. Иихэ энэ үедэ баруун хойто зүгһөө сахилгаан шэнги түргэн гал дүлэ сахиллан гал могой буугаа ха. Олзо хүбүүмнай хатуу хара номоёо булсуудань хүртэр татажа: "Аман хүзүүн амаргал хоёройнь хоорондуур таһа харба", — гэжэ шэбшээд, табижархёо хаш даа. Гал могоймнай үхөө.

Тиихэдэнь Хан-гароди шубуунай гурбан дальбараа баярлахын ехээр баярлажа гуйгаа ха даа:

— Эхымнай ерэтэр хүлеэгыш, — гэжэ гуйгаа ха даа. — Эхэмнай ерэхэдээ, ехэ сухалтай ерэдэг юм, дутэ тойрон байһан амитады юумые барижархидаг юмэл. Тиимэ хадань бидэ таниие нюухабди. Манай тара гэтэр, бү гараарай. Иигэжэ хэлээд, олзо хүбүүе тоугаа ха.

19 Үдэшэ болохо үедэ холын урда зүгһөө Хан-гароди шубуун хүрэн ниидэжэ ерээ ха.

Ехэл сошожо һураа:

— Мүнөөдэр юуидэ бултадаа байнат?

Болоһон ушарые хөөрэбэд. Эхэнь хүбүүдээ хараажа эхилээ:

— Юундэ тэрэ хүбүүгээ табяабта? — гэжэ.

— Гарыш! — гэжэ ооголоо.

Хүбүүнэй гарахада, Хан-гароди шубуун хүлдэнь ошожо мүргөө ха:

— Хүнэй хүшэтэн, эрын эршэтэн, таниие би үнинэй хулеэнхэйб. Гадаада далайн саадяхи юһэн алтан унагадайнгаа хойноһоо хүнэй хүсэтэниие эльгээхэ гэжэ мэдэдэг байгаабди. Баатар хүсэтэ танда баггүй ехэ баяртайб, хүбүүн үринэр дальбараануудым абарһандатнай хүндэлнэб. Юһэн алтан унагаяа абаашахадатнай болохол, — гэхэтэйншье хамта юһэн алтан уяаган бии болошоо хаш даа.

20 Юһэн унагаа абажа, гэр тээшээ гэшхүүлжэ, газар тээшээ гальдюулба ха даа. Тиигэжэ ябажа ябатараа, гурбан хурайхайнартаяа уулзашаба ха даа. Гурбан хурайхайнарай эдихэ юумэншье дууһашанхай, хоёр нюдэдынь шэргэшэнхэй, араг яһан болошонхой ябаа ха. Арга хургаа барагадаһан аханар хурайхаинараа харахадаа, арюун сэдьхэлтэ олзо хүбүүн гээшэмнай эдихэ юумэнһээ эдюулжэ, ууха юумэнһээ уулгажа, хүсэ шадалдань оруулаа ха.

Хүсэ шадал* ороходоо, хаанай хүрьгэн хүбүүд олзо хүбүүнһээ юһэн алтан унагыень гуйжа ороо ха. Тиихэдэнь олзо хүбүүмнай гурбан хурайхайнарайнгаа нюрганһаа гурбан-гурбан жолоо зуһэжэ абаад, алтан унагадаа үгөө.

Дүрбүүлэн юһэн алтан унагадаа туугаад, гэр тээшээ гэшхүүлжэ ябана даа. Гурбан хурайхайнарынь өөһэд хоорондоо зүбшөө ха даа: "Энээхэн олзо хүбүүе үгы хэе", — гэжэ. Нүхэ малтажа, тэрээнээ оруулжархёо гэхэ. Хара һанаата хурайхайнар һанаагаа бүтөөбэ.

21 Олэо хүбүүнэй унажа ябаһан мориниинь дүрбэн хяра туруугаараа гязар нүхыень малтажа, эжэл болоһон нүхэрөө, хани болоһон эзэеэ гаргаа ха даа. Уйлажа байтарань, нюдэнэйнь хара нёлбоһон ама руунь унашоо ха даа. Хүсэтэ хара уһанһаа хүн мэдээ орожо, хоёр нюдөө харахадаа:

— Яаһан уни унтабабиб? — гэжэ бодон һуняан байгяа ха.

Мориниинь тиихэдэнь түүреэбэ:

Турья-турья, турьялза,

Турьян хэлэхыем дуулалза,

Шэхэтэё юм бол дуулыш,

Шэбэпиэтэй юм бол хабшуулыш,

хорото гурбан хурайхайнарш шэглэн шамайгяа алаад, гүнзэгы нүхэ руу нэгэдхэн шамайгаа унагаагаал, юһэн алтан унагыеш эсэгэдаш үргөө лэ, түрэ найр хэжэ, баатар хүсэеэ һайрхажа, амитан зониие баярлуулна.

22 Хүбүүн мэдэжэ абяад, мориндоо мордожо, гэртээ гүйлгэжэ ошоба Гэртээ хүрэжэ ерэхэдэнь, хүн амитан олон даа, хурайдайнараа дуулахадань, амитан зондо хөөрэнэ ха:

— Бага балшар хүбүүе холын дайдада юундэ табяа гээшэбта? Мүнөө болтор үгы хадаа, ангажа, төөрижэ үхөө юм ааб даа.

Тиигэжэ хөөрхыень дуулахадаа, олзо хүбүүнэймнай уур сухалынь хүрэжэ, хаан ябга эсэгэдээ дохин байжа хэлээ ха. Хөөрэхыень дуулахадаа, зүүн-зүүн шэхыень, гурба-гурбан жолооень байрадань табижа үзэхэдэнь, бүхы сараань таараад байба.

Тиихэдэ хяян эсэгэнь бага хүбүүнэйнгээ хэлэһые үнэн сэхэдэ тооложо, уураа ехээр хүрэһэндөө, гурбан хүрьгэн хүбүүдтээ толгойн сааза хэхые захирһан байгаа, амидыгаар модоной гэшүүһэндэ үлгэхые эахирһан юм. Урдаһаал ерэһэн хирээн үлэ хоол болохыень, хойноһоо ерэһэн хирээн эдихэ хоол болохыень үндэр модоной гэшүүһэндэ үлгэжэрхиһэн юм ха.

23 Иихэ энэ үедэ үнэн бэеэ бэелһэн олзо хүбүүн гээшэмнай урдынгаа үhөө һанажа, Шоно хаанаа дарахаяа халуун мүрөөр хайжа, хүйтэн мүрөөр мүшхэжэ ошохые түхеэрбэ. Шоно хаанай байрада хүрэжэ ошохоор зорибо ха. Яба ябаһаар ябажа, ошо ошоһоор ошожо, өөрын халуун дайдаһаа хүнэй хүйтэн дайдада хүрэн гэшхэн оробо. Шоно хаанай байрада хүрэн ерэжэ тулаба. Ерээд харахадань, Шоно хаанай гэрые тойроод гурбан дабхар сэрэг буһэлээд байжа байба. Олзо хүбүүмнай хатуу хара номоёо абажа, гурба дахин тамшаалгаад харахадань, гэрые тойрожо байгша гурбан даб­хар сэрэгүүд үхэдхэн унаһан юм.

Шоно хаанай гэртэ ороходонь, Шоно хаан баһал ahaшoo губ даа. Амин голдоо хүрэхэ болоходоо, баһал гуйжа ороо:

— Хэрэгтэй юумыеш үгэхэб, — гэжэ ябаад. хүбүүмнай:

— Нэгэ шамда мэхэлүүлһэмни хүрөө, ами голыеш таһалжа, байса шулуунай забһарта хорхой шабхайн хүнэһэн болгожо ор-хихом, — гээд лэ баатар хүсэтэ гараараа бажуун алаһан юм һэн ха. Байса шулуунай забһарта хабшуулжархиһан юм ха.

24 "Дайсанаа даража, даагаа һуулдэбэб", — гэжэ баясажа ябата-раа һанаа ха: "Хорин табан тархитай Хонгил Шара Шэбшээхэй шэбшэжэ, гадаа далайн оёорто хаяа һэн", — гэжэ панахадаа, эсэһэн бэеэ мартажа, сусаЬан мориёо гамнзнгуй, хорхойн мүрөөр мушхэжэ, хорото дайсанаа олохом гээд холые зорихоор зурхэлбэ. Яба ябаһаар ябажа, ошо ourohoop ошожо, Хонгил Шара Шэбшээхэйн хорой хотондонь хурэхэдэнь, хуллэжэ унадаг мориниинь сэргэдэ уяатай байгаа. Хурдан хулэг мориёо хажуудань уяад, гэртэ ороо даа.

25 Гэртэ ороходонь, Хонгил Шара Шэбшээхэйнь асуугаа:

— Хүнэй хүсэтэ хүбүүнэй холые зориһондош гайханам, Хонгил Шара Шэбшээхэйтэй хүсөө үзэхөө ерэһэндэш баһа гайханам. Эритын хурсые үзэхэ губди, ээмэй хүсөөр үзэхэ губди?

Хүбүүн:

— Ээмэй хүсөөр үзэел даа, — гэбэ.

Бата ехэ хүсэтэй барилдажа эхилээ, хүнэй ехэ хүсэтэй хүшэлжэдэ эхилээ. Гурбан һарын шарайда гунан тэнтэй байба ха, дүрбэн һарын шарайда дүнэн тэнтэй байба ха.

26 Тиихэдэ тэрэ үедэ Хулдайн Үншэн хүбүүнэй хүбүүн үнэн бэеэ бэелхэдээ, эсэгэмни хаака гээшэб гэжэ эхэһээ һурадаг болоо. Эхэнь энэ бүхы ябадалыень хөөрэбэ даа. "Хэнэй хүбүүн эрэ байгаад, эсэгынгээ үhөө абахагүй, эхэеэ һахижа һуухабиб", — гээд лэ холые зорижо мордоо даа. Эсэгынгээ носолдожо байхада, хорин табан тархитай Хонгил Шара Шэбшээхэйдэ хүрэжэ ерээ юм ха. Хоюулаа хамһажа, харата дайсанаа дараад, гал түүдэбшэ табижа, галзуу дансанай бэеые галдаад, унэһэн шандруу болгоод, талын һалхинда табиба.

Эсэгэ хүбүүн хоёр уулзажа, эльгэнэйнгээ дуурэтэр баярлажа, орон нютагаа бусахаяя хазаарта мориёо унажа, холые зориһон юм ха. Гэртээ хурэжэ ерээд, хатан нүхэртэёо уулзажа, амар жаргалаа оложо байһан һууһан юм һэн гэлсэгшэ.